Een motie is een uitspraak (in de meeste gevallen een verzoek) van een gemeenteraadslid aan het dagelijks bestuur (bijvoorbeeld de wethouder) om iets te doen of juist niet te doen. Een raadslid stelt eerst een motie op en zoekt daarna steun bij andere gemeenteraadsleden. Daarna stemmen de raadsleden over de motie in de gemeenteraadsvergadering. Bij voldoende stemmen (meerderheid) wordt de motie aangenomen.

Een amendement is een wijziging in een raadsvoorstel, ingediend door een of meerdere raadsleden bij de raadsvergadering. Deze wijziging kan vele vormen aannemen, niet alleen de toevoeging van tekst maar ook het verwijderen van overbodige of onjuiste tekst. Als een meerderheid van de raad het amendement steunt, wordt het oorspronkelijke raadsvoorstel gewijzigd vastgesteld.

De werkwijze kenmerkt zich door een duidelijke scheiding tussen de verschillende stappen in de besluitvorming door de raad. De eerste stap is een informatieronde voor de raad: de zogenoemde rondetafelgesprekken. De tweede stap is het debat en de laatste stap is besluitvorming. Alle vergaderingen vinden plaats op dinsdag, zodat dat een vast moment in de week is waarop (een deel van) de raad actief is.

Tijdens het rondetafelgesprek - een openbare vergadering - staat voor de raad het inwinnen van informatie centraal.

• De meeste voorstellen die de raad behandelt, zijn afkomstig van het college van burgemeester en wethouders. Het college is, voordat de raad een voorstel ontvangt, bezig geweest met de voorbereiding van het voorstel.
• Meestal worden de burgers en instellingen die in dat traject bij een bepaald voorstel betrokken zijn geweest, door de griffie geattendeerd op de naderende behandeling. Ook kunnen deze burgers en instellingen zich aanmelden voor het spreekrecht.
• Inwoners en/of instellingen kunnen zich ook spontaan aanmelden om een toelichting te geven op (aspecten van) een raadsvoorstel.
• Tenslotte bestaat de mogelijkheid dat de raad burgers of instellingen expliciet uitnodigt om een toelichting of een presentatie te geven tijdens het rondetafelgesprek.

De raad kan tijdens het rondetafelgesprek ook informatie ontvangen van het college van burgemeester en wethouders. Er is daarom altijd een lid van het college aanwezig voor het geven van een toelichting of het beantwoorden van vragen.
Politici mogen hun voorlopige standpunt over een bepaald onderwerp in de vorm van een korte verklaring kenbaar maken tijdens de rondetafelgesprekken. Hierdoor wordt voor de aanwezige burgers duidelijk hoe zijn/haar uitleg tijdens het rondetafelgesprek door de verschillende politieke partijen is ontvangen. Op die manier kunnen zij bepalen of het nodig is om partijen voor de debatraad nog eens te benaderen voor een uitgebreider gesprek.
Per fractie neemt één commissie- of raadslid aan een rondetafelgesprek deel, waardoor het mogelijk is dat tegelijkertijd meerdere sessies plaatsvinden. Per avond zijn er maximaal vier sessies; twee van 20.00 tot 21.00 uur (met uitloop tot 21.15 uur) en twee van 21.30 tot 22.30 uur. Incidenteel kan de raad ervoor kiezen bij zwaarwichtige onderwerpen een enkele sessie te houden, desgewenst bijgewoond door een groter deel van de raad.

In deze week vergaderen de fracties ter voorbereiding op de debatraad. Burgers kunnen bij het fractieberaad aanwezig zijn - op uitnodiging of door zichzelf bij een fractie aan te melden. In de week van het fractieberaad stelt de agendacommissie de agenda voor de debat- en de besluitvormende raad vast.

Over de stukken waarover debat nodig is, wordt maximaal 45 minuten per onderwerp vergaderd. De voorstellen op dezelfde avond ook geagendeerd voor de besluitvormende raad. In enkele gevallen zal het betreffende voorstel toch worden verplaatst naar de agenda van de besluitvormende raad van drie weken later. Dat is het geval als er rechtstreekse belangen van burgers bij het voorstel betrokken zijn, indien de belangen van burgers door de versnelde behandeling worden geschaad en indien er tijdens de debatraad moties en/of amendementen zijn ingediend die betrekking hebben op het voorstel.